Tượng đài Mẹ Suốt bên dòng sông Nhật Lệ là điểm đến du lịch trong chuỗi city tour thành phố Đồng Hới. Người mẹ anh hùng Nguyễn Thị Suốt, chúng ta vẫn thường gọi một cách thân quen là mẹ Suốt, sinh năm 1906 ở Bảo Ninh, tỉnh Quảng Bình. Trong những năm tháng giặc Mỹ leo thang chiến tranh, bắn phá ác liệt các trục giao thông, bến phà, nhất là trên con sông Nhật Lệ được xem là huyết mạch của Quảng Bình, của miền Trung, ở đó mẹ Suốt đã dũng cảm chèo đò chở bộ đội, vũ khí, chở hàng hóa cần thiết từ bờ Bắc sang bờ Nam.

Người ta ước tính, mỗi năm con đò của mẹ qua lại đến 1.400 chuyến. Ngày 13-10-1968, trong một trận bắn phá dã man của máy bay Mỹ, mẹ đã ngã xuống bên mái chèo quả cảm. Trước đó, năm 1967, mẹ đã được Nhà nước ta phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang.

Câu chuyện về mẹ Suốt

Năm 1964, sau Sự kiện Vịnh Bắc Bộ, Mỹ bắt đầu đem quân đánh phá miền Bắc. Miền đất Quảng Bình là một trong những trọng điểm đánh phá của máy bay và hải quân Mỹ, với mục đích nhằm ngăn chặn việc chi viện của miền Bắc cho lực lượng cách mạng miền Nam. Lúc đó, mẹ đã 60 tuổi nhưng vẫn xung phong nhận công việc chèo đò chở cán bộ, thương binh và vũ khí qua sông, giữ vững thông tin liên lạc giữa hai bờ. Kể từ đó, trong suốt những năm 1964 – 1966, mẹ vẫn giữ vững nhiệm vụ của mình, đã chèo hàng trăm lượt ngay cả những lúc máy bay Mỹ ném bom oanh tạc ác liệt. Mẹ được những người cán bộ và bà con gọi với tên quen thuộc Mẹ Suốt. Tổng cộng ước tính mỗi năm mẹ Suốt qua lại đến 1400 chuyến.

Trong Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 1966 tổ chức ở miền Bắc, mẹ Suốt được mời tham dự. Ngày 1 tháng 1 năm 1967, mẹ được phong tặng danh hiệu Anh hùng ngành Giao thông vận tải trong chống Mỹ cứu nước.

Cuối năm 1968, khi chiến tranh trở nên ác liệt hơn, mẹ ngừng công việc chèo đò, di chuyển lên vùng cao hơn. Ngày 11 tháng 10 năm 1968, trong một lần đi ở bến đò Bảo Ninh mẹ Nguyễn Thị Suốt hy sinh trong một trận bom bi oanh tạc Mỹ.

Tượng đài bên dòng sông Nhật Lệ

Mẹ Nguyễn Thị Suốt ở Quảng Bình trở thành đề tài xúc động và hào sảng cho biết bao tác phẩm văn học – nghệ thuật, về một người phụ nữ bình dân, một người mẹ chỉ với mái chèo và trái tim yêu nước, thương nhà mà quyết sống mái với quân thù, để lại tiếng thơm muôn thuở. Tiêu biểu và xuất hiện sớm có thể kể tới bài thơ “Mẹ Suốt”, viết ngày 4-1-1965 của nhà thơ lớn Tố Hữu, người được GS Hà Minh Đức xem là “miêu tả thành công hình ảnh người mẹ trong thơ Việt Nam hiện đại”:

“Gan chi gan rứa mẹ nờ?
Mẹ rằng: Cứu nước mình chờ chi ai
Chẳng bằng con gái con trai
Sáu mươi còn một chút tài đò đưa
Tàu bay hắn bắn sớm trưa
Thì tui cứ việc nắng mưa đưa đò!”

Đến năm 2003, vào dịp cả nước ta mừng lễ Quốc khánh 2-9, tượng đài mẹ Suốt và quần thể khu tưởng niệm được cắt băng khánh thành. Tượng cao 7m (tính cả bệ), khuôn mặt hướng ra sông Nhật Lệ, cách bến đò xưa hơn 50m.

Mẹ Suốt đã góp phần xứng đáng của mình trong chiến công chung của quân dân Quảng Bình. Hình ảnh mẹ sống mãi trong lòng nhân dân Quảng Bình và nhân dân cả nước. Mẹ là biểu tượng của Chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là tấm gương tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam anh hùng. Chiến công của mẹ gắn liền với bến đò ngang thuộc địa phận thôn Trung Bính, xã Bảo Ninh qua Hải Đình, Đồng Hới. Cái tên “Bến đò Mẹ Suốt” rất đỗi thân thương, gần gũi, rất đỗi tự hào.

Tượng đài Mẹ Suốt hiện nay là một điểm đến của du lịch Quảng Bình. Du khách khi đến Quảng Bình chắc chắn sẽ đặt chân đến tượng đài Mẹ Suốt, thắp hương cho mẹ ở Đồng Hới.