Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ là ngôi nhà nhỏ tại làng An Xá bên sông Kiến Giang thuộc xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình cách TP. Đồng Hới hơn 40km về phía Nam. Từ nhiều năm nay ngôi nhà đã trở thành một địa điểm du lịch Quảng Bình vô cùng gần gũi và thân thiết với đồng bào, chiến sỹ cả nước, để bày tỏ lòng tri ân, ngưỡng mộ đối với vị tướng tài ba của dân tộc, người học trò ưu tú của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh cả của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Trong ngôi nhà ấy, có 3 thế hệ đã hy sinh quên mình cho cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Đó cũng là nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp cất tiếng khóc chào đời và có những kỷ niệm tuổi thơ. Đại tướng từng nói: “Quê hương, gia đình chính là nơi hun đúc ý chí, nhân cách và quyết định con đường đi của tôi”.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã sống tại ngôi nhà này đến năm 13 tuổi và vào học ở Trường Quốc học ở Huế, nơi khởi đầu sự nghiệp cách mạng về sau này. Ngôi nhà cũ được xây dựng đầu thế kỷ 20 nhưng trải qua chiến tranh bị đốt phá, hư hỏng.

Vào năm 1977, Nhà lưu niệm được phục dựng ngay trên nền đất của ngôi nhà cũ theo nguyên gốc kiến trúc điển hình của những ngôi nhà ở làng quê Lệ Thủy từ xa xưa với ba gian, hai chái lợp ngói, mái hiên được lợp bằng lá cọ, cửa bức bàn.

Cánh cổng chính đi vào ngôi nhà được dựng một cách đơn sơ, được lợp bằng mái lá, hai bên là hàng cây xanh bát ngát. Khi ở đây, bạn sẽ có cảm giác yên bình, ấm áp tựa quê hương của chính bạn.

Gian chính giữa của ngôi nhà đặt bàn thờ tổ tiên, treo di ảnh hai cụ thân sinh của Đại tướng trang trọng. Các vật dụng trong nhà cũng rất đơn sơ từ bàn ghế, chiếc giường chiếu cói…đều thể hiện tính cách và tư tưởng sống rất giản dị của Đại tướng.

Xung quanh kèo nhà treo một số ảnh Đại tướng chụp chung với Bác Hồ và với nhiều chiến sĩ. Những vật dụng ở vùng lúa Lệ Thuỷ như cày, bừa, cuốc, xẻng, chum, vại… được sắp đặt ngăn nắp.

Những hiện vật và hình ảnh này, khiến cho du khách không khỏi bồi hồi xúc động, về một anh hùng quân sự thời chiến và một tấm gương sáng của Đại tướng trong cuộc sống đời thường.

Trên chiếc bàn ở một góc chính, những cuốn sổ lưu bút khổ lớn, dày đã chật cứng những dòng chữ chứa chan tình cảm kính yêu, chân thành của mọi tầng lớp quần chúng nhân dân, đến từ mọi miền đất nước.

Ngôi nhà gỗ 3 gian bình dị nằm bên dòng Kiến Giang, ở cuối làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy.

Trong vườn nhà lưu niệm có rất nhiều cây xanh, có những cây do chính tay Đại tướng trồng mỗi lần về thăm quê, nhưng đặc biệt nhất vẫn là cây khế ngọt tỏa bóng sum suê bên hồi nhà. Cây khế cổ thụ năm nay cũng đã hơn trăm tuổi.

Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là một điểm tham quan du lịch Quảng Bình, mà còn là một bảo tàng quý lưu giữ hiện vật lẫn giá trị tinh thần của một đại tướng của lòng dân.

Đến đây du khách không chỉ nhớ đến Ông, nhớ về tinh thần sống đầy gương mẫu và rất cương nghị của ông. Đặc biệt cảnh vật ở đây như thêm hun đúc cho mỗi người lòng yêu kính, tấm gương để noi theo về một cuộc sống giản dị, một cuộc đời thật khiêm tốn cho đến khắc cuối cùng.

Cơn lũ lịch sử vào tháng 10/2020 đã gần như nhấn chìm ngôi nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nước tràn vào nhà hơn 2 mét, làm hư hại nhiều hiện vật. Sau lũ, các cấp các ngành đã nhanh chóng cử lực lượng và phương tiện phục hồi hiện vật, chống xuống cấp và trả lại cảnh quan cho nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp.